Missie van nieuw EAT Lancet rapport: gezonde voeding, sociale rechtvaardigheid en een leefbare planeet.

Een internationaal team van meer dan 60 onderzoekers, waaronder wetenschappers van Wageningen University & Research (WUR), waarschuwt dat mondiale voedselsystemen de belangrijkste planetaire grenzen blijven overschrijden en dat een duurzame en rechtvaardige omslag dringend nodig is. Het nieuwe EAT-Lancet Commission rapport Healthy, Sustainable, and Just Food Systems biedt een wetenschappelijk onderbouwd pad naar gezonde voeding, sociale rechtvaardigheid en een leefbare planeet. Het eerste EAT-Lancet rapport verscheen in januari 2019.

Ongelijk verdeeld

Voedselsystemen bevinden zich op het kruispunt van gezondheid, milieu, klimaat en rechtvaardigheid. Een wereldwijde transformatie is noodzakelijk om crises rond klimaatverandering, biodiversiteitsverlies, volksgezondheid en sociale ongelijkheid aan te pakken.
Het rapport laat zien dat voedselsystemen verantwoordelijk zijn voor circa 30% van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en de grootste bijdrage leveren aan de overschrijding van vijf planetaire grenzen. Minder dan 1% van de wereldbevolking leeft momenteel in de zogenoemde ‘safe and just space’, waarin voedselbehoeften worden vervuld zonder de draagkracht van de aarde te overschrijden. Blijven noodzakelijke veranderingen uit, dan kunnen voedsel­systemen (zelfs na het volledig afschaffen van fossiele brandstoffen) de temperatuurstijging boven 1,5°C duwen.

Uit het rapport blijkt ook dat wereldwijd 30% van de rijkste mensen, 70% van de milieuproblemen veroorzaken. Dit is een ongelofelijke disbalans. De onderzoekers geven aan dat het belangrijk is de problemen integraal aan te pakken. Dat betekent: je wilt voorkomen dat je met klimaatmaatregelen andere problemen in de hand werkt, of andersom. Dat geldt niet alleen voor Nederland, maar voor voedselsystemen wereldwijd.

Planetary Health Diet

Uit het onderzoek blijkt verder dat een verschuiving naar het Planetary Health Diet jaarlijks tot 15 miljoen vroegtijdige sterfgevallen kan voorkomen. Dit dieet legt de nadruk op een overwegend plantaardig voedingspatroon, aangevuld met beperkte hoeveelheden dierlijke producten, weinig toegevoegde suikers en verzadigde vetten. Naast gezondheidswinst kan een mondiale transitie naar dergelijke eetpatronen de uitstoot uit voedselsystemen meer dan halveren en bijdragen aan herstel van ecosystemen.
Samenstelling van het Planetary Health Dieet:
Eet plantaardig en volwaardig
• Groenten en fruit: ruim 200–300 gram per dag van elk
• Volkoren granen, zoals bruine rijst, quinoa, haver en volkorenbrood
• Peulvruchten, zoals linzen, kikkererwten, bonen – als belangrijke eiwitbron
• Noten en zaden: Dagelijks een handje, rijk aan gezonde vetten
• Plantaardige oliën: Voornamelijk onverzadigde vetten zoals olijfolie en koolzaadolie
Beperk dierlijk voedsel
• Vis en gevogelte: in gematigde hoeveelheden (maximaal 2 porties per dag)
• Zuivel: yoghurt, melk of kaas – beperken tot 250 gram per dag
• Eieren: 1–2 stuks per week
• Rood vlees: maximaal 14 gram per dag (≈ 1 portie per week)
Beperk toevoegingen

Lekker

Gezonde diëten moeten niet alleen beschikbaar en betaalbaar zijn, maar ook aantrekkelijk en lekker, aldus de onderzoekers. Beleidsmaatregelen, investeringen in duurzame landbouw, bescherming van traditionele diëten en verbetering van arbeidsomstandigheden zijn essentieel om een gezond, duurzaam en rechtvaardig voedselsysteem te realiseren.

Link naar het EAT Lancet rapport, oktober 2025

Bronnen: Wageningen Universiteit en Research, Eat Lancet rapport, 2 oktober 2025